Сабралі эмоцыі і думкі калег пра анлайн-марафон салідарнасці з палітвязнямі «Нам не ўсё адно», які прайшоў 29 ліпеня.
— Немагчыма было адарвацца ад таго, як імкліва змяняліся лічбы збору. Пайшла спаць толькі бліжэй да 4-й ранку, тады лічба набліжалася ўжо да 430 тысяч еўра. Гэта было неймаверна натхняльна і кранальна. Асабліва, калі бачыла данаты ў выглядзе артыкулаў, па якіх людзі адбывалі пакаранне: 23.34, 13.12, 342, 19.11, 24.3, 17.11… Адразу на вачах з’яўляліся слёзы.
Наогул гэты дзень вярнуў у 2020-ты. У той час, калі мы былі такімі ж салідарнымі і аб’яднанымі. Усё гэта вельмі натхняе і дае надзею, якая, здавалася б, ужо недзе згубілася. У чарговы раз мы можам сабой ганарыцца, наша салідарнасць пераможа любых ворагаў. На жаль, мы тэхнічна не змаглі ўдзельнічаць у марафоне, але імкнуліся ўвесь дзень паведамляць нашым чытачам пра тое, як адбываецца збор. Распавядалі гісторыі палітвязняў і тлумачылі важнасць гэтага марафону. Маніторылі ўсё, што адбывалася за гэтыя 12 гадзін марафону і не толькі. Ну і канечне ж, усе нашы журналісты, якія знаходзяцца не ў Беларусі, зрабілі свой унёсак. Як былая палітзняволеная, я б хацела шчыра падзякаваць і арганізатарам марафону, і яго ўдзельнікам, і ўсім-усім калегам за сумленную працу. Падзякаваць таксама і ад маіх былых сукамерніц, і ад тых маіх знаёмых, якія яшчэ за кратамі і якім я абавязкова раскажу пра марафон. Вельмі важна, знаходзячыся за кратамі, ведаць, што пра цябе памятаюць і твая сям’я можа мець падтрымку.
— Ідэя добрая, рэалізацыя троху хаатычная, але гледачам гэта з большага было незаўважна. Што было заўважна – гэта перыядычныя праблемы з гукам. Тыдзень да марафона прайшоў як адзін дзень, сам марафон – як адна гадзіна, прычым глядзела трансляцыю ўсе 12 гадзін. У цэлым лічу, што выціснулі максімум з часу і магчымасцяў.
— Падчас марафону я сачыла за тым, як змянялася сума ў падтрымку палітзняволеных, і з кожнай хвілінай мяне ўсё больш ахоплівалі пачуцці, як на першых вялікіх маршах у Беларусі. Памятаеце, вось гэтае: «Ваў! Як нас шмат! Якія мы салідарныя! І разам мы зможам перамагчы!» Гэта было насамрэч моцна!
— Было невялічкае хваляванне. Не ведалі, колькі людзей будуць глядзець анлайн-марафон на нашым канале ў YouTube. Там у нас shorts, а тут — працяглы гарызантальны стрым. Не зусім тое, да чаго прызвычаілася наша аўдыторыя. Але ўсё склалася добра – атрымалі больш за 2 340 праглядаў. Было вельмі прыемна адчуваць, што мы прымаем удзел у такой важнай, добрай справе. Мы аб’ядналіся і зрабілі гэта. І ад таго атрымалі вельмі прыемныя пачуцці.
— Адчуваньне еднасьці, драйву, любові да беларусаў і ўдзячнасьці калегам.
— Беларусы маюць такі выраз: «першае цялятка — шчанятка», адпаведнік рускаму «першы блін комам». Дык вось, я вельмі рады, што наш першы досвед такой маштабнай супольнай працы паміж двума дзясяткамі рэдакцыяў не стаўся «шчаняткам». Тое, што такая вялікая колькасць людзей заданаціла такую вялікую суму, – гэта неверагодны поспех і доказ таго, што беларусам не ўсё адно, нават пасля трох гадоў, што мінулі з 2020 году.
— Мы ад самага пачатку былі вельмі ўражаныя хуткасцю, з якой пачалі збірацца грошы. Агульная лічба збору дык наогул хутка пераўзышла ўсе лічбы, якія мы маглі сабе ўявіць. Вельмі прыемна адчуваць, што свой унёсак зрабіла і нашая аўдыторыя.
— Не буду арыгінальным, пра гэта ўжо выказаліся многія з калегаў і непасрэдных удзельнікаў марафона: ён стаў кароткай экскурсіяй у атмасферу 2020-га. І ў плане непасрэднай працы — у выглядзе вялікай (але і прыемнай) нагрузкі, і ў плане агульнай атмасферы салідарнасці. Хочацца адзначыць добрую арганізацыю інфармацыйнага суправаджэння, анлайн-лічыльнік, за якім тысячы з нас сачылі гэтыя два дні.
— Я как журналист восемь часов освещала марафон и за это время испытала разный спектр эмоций. Жаль, что не проводили такого раньше, потому что почти за три года накопилось очень много боли. Несколько раз плакала и знаю, что выпускающий редактор плакала тоже. Многие истории возвращают в реальность, и это показывает, что о политзаключённых нужно не напоминать, а говорить и писать постоянно. Также вернулось подзабытое чувство объединения и солидарности. Это однозначно был не обычный рабочий день, я постоянно смотрела на счётчик с собранными деньгами, и на этом вдохновении, адреналине, день пролетел очень быстро. Круто, что журналисты решили не только участвовать в марафоне, но и многие донатили прямо в прямом эфире, показывая пример остальным.
— Прайшло надзіва зладжана. Надзіва — бо гэты марафон арганізатары і медыя падрыхтавалі за кароткі час.
Скрыншот эфіру на YouTube-канале Belsat
– Радыё Ўнэт завяршала медыя-марафон. Мы рабілі канцэрт з удзелам Юры Стыльскага («Дай Дарогу!»), Піта Паўлава (N.R.M.), гуртоў «Atesta» і «Belarusian Truestory». Цікава, што склад некаторых гуртоў перад выступам пашыраўся, таму што музыкі папросту не маглі застацца ў баку ад падтрымкі палітвязняў. Гэта натхняе! Таксама адна з песень, якую зайгралі «Belarusain Truestory», – кавер на твор гурта «TorBand», які цяпер знаходзіцца за кратамі. С – салідарнасць!
— Мы працавалі з музыкантамі, а гэта заўсёды непрадказальна: усё, пра што мы дамаўляліся на беразе, змянялася ў апошні момант. І мы на ходзе імправізавалі.
— Міналі першыя дзве гадзіны марафону, калегі з «Обычного утра» завяршалі свой эфір, наступныя па плане — калегі з «Краіны для жыцця», а ад іх няма сігналу. Напярэдадні былі зробленыя ўсе тэсты, тры разы правераныя ўсе ключы і спасылкі, але на маніторы, дзе павінен быць бачны ўваходны сігнал, яго няма. Паколькі большая частка марафону была ў жывым эфіры, а не ў запісе, то ўсе іншыя рэдакцыі рыхтаваліся на сваю гадзіну і падстрахаваць у такой сітуацыі ніхто не мог. Была на секундачку думка, што будзе вельмі крыўдна, калі на самым пачатку марафону ўсё заваліцца. Але знайшлі выхад з сітуацыі, нейкія элементу эфіру, запланаваныя на пазней, пайшлі раней. У выніку гэта парушыла сцэнар і «Краіна для жыцця», і «Белсат» выйшлі са спазненнем на 20 хвілін, а госці нашых эфіраў, якія прыехалі да нас на запланаваны раней час, вымушаныя былі даўжэй сядзець і чакаць свайго выхаду ў эфір. Але было нават весела, бо ў нас у рэдакцыі адначасна сядзела каля шасці гасцей, пілі каву, размаўлялі, жартавалі. Глядач гэтага не адчуў, але выраўнялася ўсё да першапачатковага сцэнару толькі на сёмай гадзіне марафону, калі голас перайшоў да «Еўрарадыё».
— Пасты ў сацсетках, датычныя марафону, вельмі адгукаліся ў нашых чытачоў.
— Самая пазітыўная. Пісалі нам падзякі за песні, бо спявалі з нашымі музыкамі цэлымі сем’ямі.
— Я пачула шмат слоў падтрымкі і падчас эфіру, і пасля. Дзякуй усім, хто далучыўся! Гэта насамрэч важна і прыемна!
— Былі каментары на YouTube. Асабліва многа з самага пачатку марафона: набеглі боты. Пільна сочаць за нашай павесткай.
— Мы не транслявалі на сваіх платформах, але падтрымлівалі інфармацыйна. У аўдыторыі быў вялікі запыт на тое, куды пойдуць сабраныя грошы.
— Мы назіралі за паводзінамі нашых гледачоў і чытачоў і заўважылі цікавы момант. Мы ніколі раней не падавалі ў каментарах на YouTube спасылку на вонкавыя сайты з заклікам данаціць. Але, нягледзячы на гэта, нашыя гледачы ў YouTube вельмі хутка разабраліся што да чаго. Мы ў рэальным часе бачылі, колькі людзей пераходзіць ад нас на сайт па зборы сродкаў, і гэта было вельмі натхняльна.
— Усё крута і актыўна, некаторыя пыталіся пра мерч.
— Цяжка ацаніць, зваротную сувязь прама па гэтым марафоне мы не атрымлівалі.
— Гледачы стрыму рэагавалі ўхвальна ў каментарах падчас трансляцыі. Разам з тым на сайце хапала ботаў, якія абураліся непразрыстасцю збору. А найбольш каментароў сабраў Вадзім Пракоп’еў, які агучыў свой план вызвалення палітвязняў.
Скрыншот з сайта па зборы сродкаў
— У наступны раз патрэбная агульная канцэпцыя марафону, а не толькі назва. Каб быў адзін рэжысёр, які б бачыў агульную карціну марафону. Лічу, што трэба больш інтэрактыва і розных фарматаў, таму што была толькі «гаварыльня», прычым іншым часам праз Zoom, не самай лепшай якасці. Не хапала рэпартажаў пра палітвязняў, быў толькі са «Свабоды» пра дзяцей, і тое пастаянна завісаў. Можна было б апытанне людзей зрабіць (нават некалькі) пра палітвязняў.
— Вельмі хацелася б, каб такія аб’ядноўваючыя падзеі ладзіліся часцей. Вельмі хочацца, каб гэты натхняльны дух жыў, а мы справамі рушылі да перамогі.
— Дзякуй усім за добрасумленную, самаадданую, прафесійную працу! Беларускія незалежныя медыя насамрэч неверагодныя!
— Хацелася, каб марафон быў цалкам па-беларуску, як мінімум журналісты вялі яго па-беларуску.
— Трэба было заблакаваць магчымасць данатаў з беларускіх картак.
— У нядзелю, калі стала зразумела што 100% атрымаецца сабраць 500 тысяч еўра, было прыкольна сядзець і чакаць, каб зрабіць скрын гэтай сумы і хутка-хутка запосціць пра гэта інфармацыю, каб падзяліцца з аўдыторыяй радасцю ад гэтага дасягнення.
— Если говорить о готовности участвовать в таком марафоне снова – однозначно да!
— Лічу, што варта паўтарыць. Патэнцыял такіх акцый яшчэ не вычарпаны.
— Лічу, што не варта часта выкарыстоўваць такі фармат. Ён усё ж такі пра маштаб, раз на паўгады было б аптымальна. Калі праводзіць іх кожны месяц, то не будзе такой цікавасці, такой аддачы і гэта стане нейкім звычайным шоу.
— Гатовыя прыняць удзел і спадзяемся на яшчэ лепшы вынік. Але трэба, каб прайшло трохі часу пасля гэтага марафону. Нельга іх рабіць часта.
— Быў таксама фідбэк ад чытачоў, што варта было крыху працягнуць час збору сродкаў, бо некаторыя на выходных адпачываюць ад навін ці яшчэ па нейкіх прычынах могуць спазніцца з данатамі. Пра працяг – станоўча, але мусіць быць ясная мэта, для чаго яго праводзім, і бачныя вынікі гэтага марафону (справаздачы пра дапамогу), каб яшчэ раз мабілізаваць грамадства.
— Марафон – гэта вялікія высілкі для любога СМІ. Няма рэдакцыі, дзе сядзяць незанятыя нічым людзі, гатовыя па камандзе ўключыцца ў працу над нейкай новай ініцыятывай. Кожны, хто удзельнічаў ад нашай рэдакцыі ў гэтым марафоне, рабіў гэта паралельна са сваёй асноўнай працай, а часамі, як трэці ці чацвёрты праект. Да таго ж мы аддалі перавагу тым калегам, хто выклікаўся рабіць гэта на валанцёрскіх пачатках, без аплаты ці кампенсацыі працоўных дзён. І я ганаруся, што такіх людзей у нас было шмат. А зараз, пасля гэтага поспеху, перакананы, што наступным разам такіх калегаў будзе яшчэ болей. Канешне, хочацца каб хутчэй прыйшоў дзень, калі такія марафоны проста не будуць патрэбныя, бо не будзе рэпрэсіяў і не будзе палітвязняў. Але калі такая неабходнасць застанецца, то раз на нейкі час, мы будзем гатовыя ўключыцца ў супольную працу і зрабіць гэта максімальна добра.
— Думаю, такія падзеі можна рабіць рэгулярнымі, бо патрэба ў дапамозе палітзняволеным наўрад ці ў хуткім часе знікне, а верагодна будзе толькі павялічвацца. Можна падумаць і пра іншых людзей, каму патрэбная дапамога, марафоны можна ж праводзіць на карысць каго заўгодна. Паўторны марафон лагічны яшчэ і таму, што далучыліся столькі рэдакцый, ёсць столькі герояў, ідэй, што ўсе ў 12-гадзінны стрым проста не змясціліся. Мы, напрыклад, надта позна змаглі запісаць сваё відэа, і ўжо не было ні хвіліны вольнай, куды б нас маглі уставіць. Так што безумоўна марафон можна паўтарыць, і ён будзе новым, іншым, не менш цікавым.
— Гэта неверагодны прарыў, якога яшчэ не было ў гісторыі. Мы можам гэта рабіць, і адназначна трэба гэта паўтараць. Канешне, не кожны тыдзень, каб тое не стала руцінай, але раз на месяц, паўгады ці год — такія марафоны маюць права быць, і мы здольныя гэта зрабіць. Паўтара года мы глядзім украінскі марафон «Єдині новини», дзе медыя ствараюць адзіны тэлемарафон. У беларусаў такога досведу не было, але літаральна за два тыдні нашы крутыя медыйшчыкі здолелі пабудаваць неверагодны марафон. Я баяўся, што можа недзе не хопіць спікераў ці будзе зацягнута – але было вельмі крута, цікава, не было дзяжурнага занудства. Былі крутыя далучэнні Сашы Івуліна, Мікіты Мелказёрава, а мяне асабіста натхніў ранішні выхад Святланы Ціханоўскай – гэта было непадрыхтавана. Як чалавек, які камунікуе з сем’ямі тых, хто за кратамі, я ведаю, як цяжка ўздымаць пытанні пра дзяцей. Але Святлана знайшла ў сабе сілы шчыра, без дзяжурных фраз адказаць — трагічна, як яно ёсць. Увесь марафон быў са шчырымі словамі, гучала і крытыка, і палітычныя пытанні, розныя ідэі.
Гэта было крута, і гэта – пра наш гарызонт веры ў сябе. Я думаў пра 150 тысяч, не болей. Сабралі больш за 570 тысяч, значыць, мы можам збіраць мільёны еўра.
— Судя по тому, сколько человек включились в марафон, а также по моим наблюдениям за тем, как люди описывали чувства, связанные со своим участием в социальных медиа, марафон позволил снова пережить ту горизонтальную и децентрализованную солидарность, которая объединяла нас в 2020 году.
Неудивительно поэтому, что донаты 23.34 [евро] были постоянно видимыми – иметь связь с протестами 2020 года нам до сих пор важно, протесты-2020 до сих пор ассоциируются не только с негативными, но и с позитивными эмоциями. Марафон стал также выражением причастности к большому беларусскому сообществу, а также возможности влиять на него. Итог марафона – более полумиллиона евро — тоже очень показателен, он материализует нашу совокупную солидарность, наше сообщество, нашу боль и нашу надежду.
Дополнительно к этому, марафон принёс нам новую важную информацию о политзаключённых, так я узнала, что доступно уже 15 глав книги Ольги Класковской о её опыте тюрьмы и колонии. Мы увиделись друг с другом, увидели и услышали многих людей, с которыми нам хотелось бы видеться чаще. Наконец, это пример кросс-профессиональной солидарности – журналисток_в, деятельниц_ей культуры, политических и общественных активисток_в, спортсменок_в и многих других. Фемсообщество также часть этой большой солидарности, чему я очень рада.
— Мы представить себе не могли, что мы способны так вдохновить людей. Думали, хорошо, если соберём 100 или 200 тысяч – это будет ощутимый достойный ответ. Но никогда бы не подумали, что это может быть настолько больше. Самое важное для меня было увидеть, насколько люди готовы объединяться. Мы видели это и по самому марафону, в котором участвовали такие разные представители: Светлана Тихановская, Зенон Позняк, добровольцы, вышедшие политзаключённые… Я думаю о том, что готова забрать назад все свои слова критики в отношении беларусских медиа. Это на эмоциях, конечно, потом всё равно буду говорить, где и как можно лучше работать. Я реально восхищена и очень горжусь нашей командой: редакциями, которые поддержали идею, всеми журналистами, техническими сотрудниками. Мы критикуем и оцениваем друг друга. Но марафон показал — мы доверяем друг другу.
У матэрыяле выкарыстаны адказы прадстаўніц і прадстаўнікоў рэдакцый «Радыё Свабода», «Новы час», радыё «Ўнэт», «Брэсцкая газета», «Белсат», «Медыязона», Hrodna.life, «Салідарнасць», «Наша Ніва», БАЖ.
Кожны тыдзень атрымлівай на пошту: якасныя магчымасці (гранты, вакансіі, конкурсы, стыпендыі), анонсы івэнтаў (лекцыі, дыскусіі, прэзентацыі, прэс-канферэнцыі) і карысны кантэнт
